สาเหตุ

เกิดจากเชื้อ Paramyxovirus พวก RNA virus มีหลายสเตรนแยกเป็นชนิดรุนแรง ชนิดรุนแรงปานกลาง และชนิดไม่รุนแรง

การติดต่อของโรคและแพร่โรค

ส่วนมากไก่ติดโรคทางการการหายใจ น้ำ และอาหาร สัตว์ปีกชนิดอื่นเป็นพาหะนำโรคมาสู่ไก่ เช่น นกกระจอก นกเอี้ยง อีกา ไก่งวง เป็ด ห่าน เป็นต้น เกิดในไก่ทุกอายุ

อาการ

ขึ้นอยู่กับสายพันเชื้อ ชนิดรุนแรงไก่ตายเป็นจำนวนมากทันที เริ่มเป็นโรคจะแสดงอาการทางระบบหายใจ หายใจลำบาก มีเสียงดัง ไอ จาม ซึม เบื่ออาหาร ตัวสกปรก ทวารหนักเปื้อนอุจจาระ กล้ามเนื้อสั่น หัวสั่น คอปิด ปีกตก อัมพาตก่อนตาย เดินโซเซล้มลง ไก่ที่แสดงอาการทางประสาทแล้วจะไม่รอด อัตราการเป็นโรค 60-100 เปอร์เซ็นต์ ไก่ที่อดจะแคระแกร็น คอบิด ปีกตกตลอดอายุ

วิการจากการผ่าซาก

• ชนิดรุนแรง พบจุดเลือดออกที่กระเพาะแท้ กระเพาะบด ผนังลำไส้ ต่อมน้ำเหลือง
• พบจุดเนื้อตายเล็กๆ กระจายทั่วไปในอวัยวะ เช่น ตับ ม้าม หัว ใจ ฯ
• ชนิดมีอาการทางประสาทอและชนิดรุนแรงปานกลางพบเลือดคั่งและเลือดออกในหลอดลม

ตัวอย่างที่ส่งตรวจ

• ปอด ตับ ม้าม สมอง
• tracheal swab และ cloacal swab

การรักษา

• ไม่มียารักษาโดยตรง อาจให้วิตามินและสารอิเลคโตรไลท์ ละลายน้ำให้ไก่กิน ไก่จะฟื้นโรคได้เร็วขึ้น
• ให้ยาปฎิชีวนะ/ซัลฟาละลายน้ำให้กินเพื่อป้องกันโรคแทรกซ้อนที่มีสาเหตุจากเชื้อแบคทีเรีย

การป้องกัน

1. ดูแลสุขาภิบาลในโรงเรือน
2. ควบคุมสัตว์พาหะนำโรค
3. เข้มงวดการเคลื่อนย้ายไก่
4. ให้วัคซีนตรมกำหนด

มี 2 ชนิด ดังนี้

วัคซีนนิวคาสเซิลเชื้อตาย สเตรนลาโซต้า

วิธีการใช้

1. ฉีดในไก่ไข่และไก่พันธุ์อายุ 18-22 สัปดาห์
2. ก่อนใช้วัคซีนควรนำขวดวัคซีนออกจากตู้เย็น เพื่อให้มีอุณหภูมิใกล้เคียงอุณหภูมิภายนอกจะทำให้ฉีดง่ายขึ้น
3. เขย่าขวดให้วัคซีนเข้ากันดีก่อนใช้และขณะใช้
4. ควรใช้เข็มที่มีขนาดพอเหมาะสำหรับการฉีดวัคซีนเข้ากล้ามเนื้อ เช่น เข็มเบอร์ 20 ยาว 1/2 นิ้ว
5. ควรใช้วัคซีนให้หมดภายใน 1 สัปดาห์ หลังจากเปิดใช้แล้ว

ขนาดฉีด

ตัวละ 0.5 มิลลิลิตร (ซีซี.) เข้ากล้ามเนื้ออกหรือใต้ผิวหนังบริเวณคอ

ความคุ้มโรค

ไก่จะมีความคุ้มโรคเกิดขึ้นภายหลังได้รับวัคซีนซึ่งสามารถตรวจพบในวันที่ 28 และไก่จะมีภูมิคุ้มโรคตลอดอายุ

การเก็บรักษา

เก็บในตู้เย็นอุณหภูมิ 2 - 8 องศาเซลเซียส ห้ามเก็บในช่องแช่แข็ง

ขนาดบรรจุ

ขวดละ 250 มิลลิลิตร (ซีซี.) (500 โด๊ส)

ข้อควรระวัง

1. ฉีดให้ไก่ที่มีสุขภาพสมบูรณ์
2. บริเวณที่ฉีดอาจมีการอักเสบ ซึ่งจะยุบหายใน 1 สัปดาห์
3. ห้ามใช้วัคซีนก่อนปลดไก่ 6 สัปดาห์

วัคซีนนิวคาสเซิลเชื้อเป็น สเตรนลาโซต้า

การให้วัคซีนในไก่

1. ไก่กระทง ให้ครั้งแรกอายุ 7-10 วัน และครั้งที่ 2 เมื่ออายุ 3-4 สัปดาห์
2. ไก่ไข่หรือไก่พันธุ์ สองครั้งแรกเหมือนไก่กระทง ครั้งที่ 3 เมื่ออายุ 6-8 สัปดาห์ และซ้ำทุก 2 เดือน

วิธีการใช้

1. วิธีหยอดตาหรือจมูก การหยอดตา ให้ใช้นิ้วดึงหนังตาล่างลง แล้วหยดวัคซีนที่ตาไก่ ส่วนการหยอดจมูก ให้ใช้นิ้วมือปิดรูจมูกข้างหนึ่งแล้วหยดวัคซีนที่รูจมูกอีกข้างหนึ่ง เมื่อไก่สูดน้ำวัคซีนแล้วจึงปล่อยนิ้ว
2. การละลายน้ำให้ดื่ม ใช้กับไก่อายุ 1 สัปดาห์ขึ้นไป น้ำที่ใช้ละลายวัคซีนต้องสะอาดปราศจากคลอรีนหรือยาฆ่าเชื้อทุกชนิด
   • ไก่อายุ 1-2 สัปดาห์ ละลายวัคซีน 1 ขวด ด้วยน้ำ 10 ลิตร สำหรับไก่ 1000 ตัว
   • ไก่อายุ 5-6 สัปดาห์ ละลายวัคซีน 1 ขวด ด้วยน้ำ 20 ลิตร สำหรับไก่ 1000 ตัว
   • ไก่อายุ 4-5 เดือน ละลายวัคซีน 1 ขวด ด้วยน้ำ 40 ลิตร สำหรับไก่ 1000 ตัว

   ก่อนใช้วัคซีนต้องงดให้น้ำไก่ 2 ชั่วโมง และควรให้ไก่ดื่มน้ำวัคซีนนี้ภายใน 2 ชั่วโมง นอกจากนี้ควรหยุดการให้ยาชนิดอื่น 2-4 วันก่อนให้วัคซีน

3. การสเปรย์หรือพ่นละออง น้ำที่ใช้ละลายวัคซีนต้องเป็นน้ำสะอาดปราศจากคลอรีนหรือยาฆ่าเชื้อ ไก่เล็กอายุ 3 สัปดาห์ขึ้นไป ละลายวัคซีน 1 ขวด ด้วยน้ำ 200 มล. พ่นละอองให้ไก่ 1000 ตัว

   ไก่ใหญ่ ละลายวัคซีน 1 ขวด ด้วยน้ำ 400 มิลลิลิตร (ซีซี.) พ่นละอองให้ไก่ 1000 ตัว

   โดยขังรวมกันไว้ในที่จำกัด แล้วสเปรย์วัคซีนนาน 10 วินาที จากนั้นขังไก่ไว้ที่เดิมนาน 15 นาที ผู้สเปรย์ควรสวมหน้ากากเพื่อป้องกันวัคซีนเข้าตาหรือจมูก เพราะอาจแพ้ไวรัสนิวคาสเซิลได้

ความคุ้มโรค

ไก่จะมีภูมิคุ้มโรคภายหลังได้รับวัคซีน 8 วัน และมีความคุ้มโรคอยู่ได้นานประมาณ 3 เดือน

การเก็บรักษา

เก็บในตู้เย็นอุณหภูมิ 2 - 8 องศาเซลเซียส

ขนาดบรรจุ

ขวดละ 100 โด๊ส พร้อมน้ำยาละลาย 5 มิลลิลิตร (ซีซี.)

ขวดละ 1000 โด๊ส พร้อมน้ำยาละลาย 30 มิลลิลิตร (ซีซี.) และจุกหยอดวัคซีน

ข้อควรระวัง

1. ห้ามวัคซีนถูกแสงแดด
2. ห้ามใช้สารเคมีฆ่าเชื้อที่กระบอกฉีดยาและเข็ม
3. วัคซีนที่ละลายแล้วต้องแช่เย็นตลอดเวลา และใช้ให้หมดภายใน 2 ชั่วโมง
4. หลังจากฉีดวัคซีนแล้ว ขวดบรรจุวัคซีนให้เปิดจุกออกก่อน แล้วเผาหรือต้มฆ่าเชื้อ ก่อนนำไปทิ้ง
5. อย่าให้วัคซีนเข้าตาของคน